Praktyka pokazuje, że wciąż wielu uprawnionych nie jest świadomych możliwości uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego (wg stanu na listopad 2019 r. jest to kwota 215,84 zł miesięcznie). Sporo osób myli też zasiłek pielęgnacyjny z dodatkiem pielęgnacyjnym lub świadczeniem pielęgnacyjnym. W tym artykule postaramy się przybliżyć przesłanki uzyskania tego świadczenia.
ZAPAMIĘTAJ
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje bez względu na wysokość naszego dochodu, tzn. uprawnienie do tego zasiłku uzyskujemy bez spełniania tzw. kryterium dochodowego. Zasiłku pielęgnacyjnego nie należy mylić z dodatkiem pielęgnacyjnym lub świadczeniem pielęgnacyjnym – są to bowiem odmienne świadczenia!
Komu przysługuje zasiłek pielęgnacyjny ?
Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:
1) Niepełnosprawnemu dziecku.
Pod pojęciem „niepełnosprawnego dziecka” należy rozmieć wyłącznie dziecko w wieku do ukończenia 16. roku życia legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Jest to uzasadnione odmiennymi zasadami orzekania o niepełnosprawności dla osób do 16. roku życia (i w związku z tym brakiem stopni niepełnosprawności dla tej grupy wiekowej). Innymi słowy, osoba do ukończenia 16. roku życia uzyskując orzeczenie o niepełnosprawności nie jest klasyfikowana do żadnego stopnia niepełnoprawności. Jest to znaczne ułatwienie dla dzieci i ich rodziców, gdyż w praktyce oznacza to, że już samo zaliczenie do niepełnosprawnych orzeczeniem zespołu do spraw orzekania uprawnia do starania się o zasiłek pielęgnacyjny – w przypadku dziecka (przypominamy: do 16. roku życia !) nie ma zatem spełniania wymogów co do stopnia niepełnosprawności.
2) Osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Jeśli chory ma więcej niż 16 lat (nieważne czy jeszcze niepełnoletni czy już pełnoletni) podlega pod inne zasady orzekania o niepełnosprawności niż dziecko. Takie osoby w orzeczeniu są kwalifikowane do jednego z trzech stopni niepełnosprawności: lekkiego, umiarkowanego albo znacznego. Uprawnionym do zasiłku wg tego przepisu będzie niepełnosprawny w stopniu znacznym. Od razu zaznaczmy, że pod niektórymi warunkami zasiłek będzie przysługiwał również niepełnosprawnemu w stopniu umiarkowanym (zob. pkt 3)
3) Osobie niepełnosprawnej w wieku powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia.
Ten przepis daje podstawę do uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego także dla niepełnosprawnych, którzy mają umiarkowany stopień niepełnosprawności. Warunkiem jest aby z orzeczenia wynikało, że niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. r.ż. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że z treści orzeczenia wynikać powinno w sposób nie budzący wątpliwości że niepełnosprawność powstała w tym okresie. W orzeczeniach zamieszcza się informację od kiedy datuje się niepełnosprawność oraz od kiedy datuje się stopień niepełnosprawności. Nie należy mylić tych określeń; dla potrzeb uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego liczy się bowiem od kiedy datuje się sama niepełnosprawność, nie zaś od kiedy datuje się stopień niepełnosprawności. Zatem jeśli w orzeczeniu o zaliczeniu do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności znajdzie się informacja, że niepełnosprawność datuje się przed 21 r.ż. (np. od urodzenia) a umiarkowany stopień już po 21. r.ż. (czasami jest to nawet data kilkadziesiąt lat późniejsza, np. od 60. roku życia)– nie stoi to na przeszkodzie w uzyskaniu zasiłku.
4) Osobie, która ukończyła 75 lat.
W odniesieniu do tej kategorii uprawnionych nie jest wymagane posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Ze względu na negatywne przesłanki uzyskania zasiłku (zob. poniżej) prawo do zasiłku będzie przysługiwać jedynie tym osobom po 75 r.ż. które nie otrzymują dodatku pielęgnacyjnego.
Kiedy zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje?
W niektórych okolicznościach zasiłek pielęgnacyjny pomimo spełniania powyższych przesłanek nie będzie przysługiwał, a mianowicie:
a) zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie umieszczonej w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie (wg definicji ustawowej należy przez to rozumieć dom pomocy społecznej, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, szkołę wojskową lub inną szkołę, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie);
b) jeżeli członkom rodziny potencjalnie uprawnionych (tzn. wyżej wymienionych w pkt 1-4) przysługują za granicą świadczenia na pokrycie wydatków związanych z pielęgnacją tych osób. Zasiłek będzie jednak przysługiwał mimo to jeśli przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
c) zasiłek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego.
Dodatek pielęgnacyjny to dodatek do renty lub emerytury i jest zupełnie innym świadczeniem niż zasiłek pielęgnacyjny. Jak na początku tego artykułu zaznaczono, bardzo często te świadczenia są mylone. Pamiętajmy, że otrzymywanie dodatku pielęgnacyjnego do renty lub emerytury powoduje że utracimy prawo do zasiłku pielęgnacyjnego – nie można bowiem pobierać jednocześnie obu tych świadczeń! Jeśli w okresie pobierania zasiłku pielęgnacyjnego uzyskamy uprawnienie do dodatku pielęgnacyjnego – musimy o tym natychmiast powiadomić ośrodek pomocy społecznej. W przeciwnym razie pobierany jednocześnie zasiłek będziemy musieli zwrócić za nienależny okres. Osobie, której przyznano dodatek pielęgnacyjny za okres, za który wypłacono zasiłek pielęgnacyjny, ZUS lub inny organ emerytalny lub rentowy, który przyznał dodatek pielęgnacyjny, wypłaca emeryturę lub rentę pomniejszoną o kwotę odpowiadającą wysokości wypłaconego za ten okres zasiłku pielęgnacyjnego i przekazuje tę kwotę na rachunek bankowy organu właściwego; uznaje się to za zwrot świadczeń nienależnie pobranych.
Jak wygląda procedura uzyskania zasiłku ?
Zasiłek pielęgnacyjny jest świadczeniem przyznawanym na podstawie decyzji administracyjnej przez organ gminy w której mieszkamy; w praktyce robi to zatem dyrektor MOPS (jeśli mieszkamy w gminie miejskiej) lub GOPS (w gminie wiejskiej). Organ administracji nie przyzna nam jednak tego zasiłku z urzędu – koniecznie musimy złożyć wniosek o ustalenie prawa do niego. Wniosek taki składa się w MOPS lub GOPS na specjalnym formularzu, a obligatoryjnym załącznikiem do wniosku w przypadku niepełnosprawnych jest przede wszystkim odpis posiadanego orzeczenia o niepełnosprawności. Po rozpatrzeniu naszej sprawy wydawana jest decyzja o ustaleniu (jeśli spełniamy warunki) lub odmowie ustalenia prawa do zasiłku (jeśli warunków nie spełniamy). Pamiętajmy, że od każdej decyzji w tym przedmiocie, jeśli się z nią nie zgadzamy, możemy się odwołać do organu wyższego stopnia (w terminie 14 dni od otrzymania decyzji); w tym przypadku jest to Samorządowe Kolegium Odwoławcze. Jeśli również decyzja Kolegium będzie dla nas niekorzystna – możemy wejść na drogę sądowoadministracyjną, choć na tym etapie zdecydowanie wskazane byłoby już skorzystanie z porady prawnika. Jeśli decyzja będzie dla nas pozytywna (zwracajmy uwagę nie tylko na samo ustalenie prawa do tego świadczenia ale też m. in. na wysokość zasiłku i czy prawidłowo określono okres za jaki zasiłek przysługuje – w niektórych sytuacjach prawo do zasiłku obejmie bowiem również miesiące poprzedzające złożenie wniosku – potocznie: „z mocą wsteczną” – o czym traktuje osobny artykuł) będziemy otrzymywać co miesiąc zasiłek pielęgnacyjny. Organ powinien wydać decyzję w przedmiocie zasiłku niezwłocznie, robi to zwykle w ciągu kilku dni od złożenia wniosku.
Podstawa prawna: art. 16 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
Autor: Bartłomiej Gogola
