Potocznie rentą socjalną nazywane są różnego rodzaju zasiłki z pomocy społecznej wypłacane przez GOPS lub MOPS. Nie jest to prawidłowa praktyka, gdyż renta socjalna jest w rzeczywistości świadczeniem wypłacanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej.
Renta socjalna często bywa głównym źródłem utrzymania dla osób, które ze względu na zły stan zdrowia i niezdolność do pracy nigdy nie pracowały zawodowo (np. ciężko chorych od dzieciństwa). Warto wiedzieć jednak, że renta ta może przysługiwać, oczywiście przy spełnieniu warunków do jej uzyskania, także osobom w późniejszym wieku, mającym już doświadczenie zawodowe – zwłaszcza jeżeli z jakichś powodów nie spełniają wymogów do uzyskania „zwykłej” renty z tytułu niezdolności do pracy – dlatego utożsamianie rencistów socjalnych z osobami, które nie mogły nigdy podjąć pracy zawodowej, jest błędnym uproszczeniem.
Komu przysługuje renta socjalna ?
Zgodnie z art. 4 ustawy, renta ta przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
1) przed ukończeniem 18. roku życia;
2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25. roku życia;
3) w trakcie kształcenia w szkole doktorskiej, studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
UWAGA !
Do uzyskania prawa do renty socjalnej istotnym jest, aby samo NARUSZENIE SPRAWNOŚCI ORGANIZMU POWSTAŁO w którymś powyższych okresów wymienionych w art. 4 stawy; nie ma zatem wymogu, aby całkowita niezdolność do pracy zaistniała już w tym czasie.
Przykład: Jan Kowalski zachorował na cukrzycę w trakcie studiów wyższych, w wieku 20 lat. Przez wiele lat nie był jednak z tego powodu niezdolny do pracy, bo początkowo choroba nie przeszkadzała mu w codziennej aktywności. Z wiekiem stan zdrowia pogarszał się coraz bardziej i w wieku 45 lat Jan stał się z powodu cukrzycy całkowicie niezdolny do pracy. Ponieważ naruszenie sprawności organizmu powodujące całkowitą niezdolność do pracy powstało w okresie, o którym wspomina art. 4 ustawy o rencie socjalnej, tym samym została spełniona przesłanka do uzyskania tej renty.
Jak wspomniano, renta socjalna może być „deską ratunku” m. in. dla osób, które pracowały zawodowo, ale nie spełniają wymogów do uzyskania „zwykłej” renty z tytułu niezdolności do pracy.
Wysokość renty socjalnej
Jeśli renta socjalna jest wypłacana w pełnej wysokości – wynosi 100% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Jak uzyskać rentę socjalną ?
Organem właściwym do wypłaty renty jest ZUS i dlatego wniosek należy złożyć w jednostce organizacyjnej ZUS. Wniosek składa się na odpowiednim formularzu (do uzyskania w ZUS lub na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych) do którego należy załączyć formularz-załącznik wypełniony przez lekarza prowadzącego leczenie (może być więcej załączników od więcej niż jednego lekarza). Oczywiście, wskazane jest także załączenie dokumentacji, najlepiej takiej, która świadczy o całkowitej niezdolności do pracy oraz dacie powstania naruszenia sprawności organizmu; mogą to być w szczególności odpisy dokumentacji lekarskiej, karty leczenia szpitalnego, wyniki badań, orzeczenia o niepełnosprawności, itd. Dalsza procedura jest podobna jak w przypadku „zwykłej” renty, tj. jesteśmy badani przez lekarza orzecznika (możemy też być poddani dodatkowym badaniom konsultacyjnym), który wydaje orzeczenie – PAMIETAJMY, ABY BARDZO DOKLADNIE PRZESTUDIOWAĆ ORZECZENIE POD KĄTEM WYMAGAŃ DO RENTY SOCJALNEJ – JEŚLI Z CZYMKOLWIEK SIĘ NIE ZGADZAMY, KONIECZNE WNIEŚMY SRZECIW OD ORZECZENIA ZGODNIE Z ZAWARTYM W ORZECZENIU POUCZENIEM. Na wniesienie sprzeciwu mamy 14 dni. Jeśli zostanie wniesiony sprzeciw (warto odnotować, że sprzeciw od korzystnego dla nas orzeczenia może wnieść także ZUS), stajemy następnie przed komisją lekarską która wydaje swoje orzeczenie (jeśli sprzeciwu nie wniesiono, orzeczenie lekarza orzecznika uprawomocnia się i etap komisji lekarskiej jest pomijany) aż w końcu otrzymujemy decyzję. Jeśli decyzja ZUS jest dla nas niekorzystna – możemy odwołać się do sądu.
BARDZO WAŻNE
Częstym błędem jest niewnoszenie sprzeciwu od orzeczenia lekarza orzecznika i czekanie na decyzję w sytuacji gdy treść orzeczenia nie wskazuje na spełnienie wszystkich przesłanek do uzyskania renty socjalnej. Dlatego orzeczenie lekarza orzecznika należy dokładnie przestudiować również pod kątem skorzystania z prawa do wniesienia sprzeciwu do komisji lekarskiej ZUS (informacje te znajdziemy w pouczeniu). Sąd odrzuci odwołanie w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy, jeżeli podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika, a osoba zainteresowana nie wniosła sprzeciwu od tego orzeczenia do komisji lekarskiej i odwołanie jest oparte wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia.
Kiedy renta socjalna nie przysługuje ?
W niektórych przypadkach renta socjalna nie przysługuje, ulega zawieszeniu albo jej wysokość jest ograniczana. Sytuacje te wymieniają szczegółowo art. 7-10 ustawy o rencie socjalnej. Przykładowo można wskazać, że renta socjalna nie przysługuje między innymi osobom uprawnionym do emerytury albo uprawnionym do renty z tytułu niezdolności do pracy.
